Nim Polska odrodziła się w 1918 roku jako samodzielne państwo przez ponad sto lat znajdowała się w niewoli trzech zaborców. Prusy, Austria i Imperium Rosyjskie traktowały obszar naszego kraju jako rezerwuar taniej siły roboczej i wart lekceważenia interior, w którym nie prowadzono inwestycji infrastrukturalnych. Kolejne narodowowyzwoleńcze zrywy tylko ugruntowały tę sytuację - Polska i Polacy stali się dla zaborców kłopotliwym balastem, zaś obszar naszego państwa pogardzanym peryferium. Wyraźnie odbijało się to na nastrojach naszych rodaków z tego okresu - brutalne represje, cenzura i permanentna inwigilacja doprowadziły do sytuacji w której Polacy tkwili w potężnym marazmie. Zabawy, bale i radosne święta były w tym czasie domeną urzędników zaborczych mocarstw czy zdrajców, zaś zwykłe społeczeństwo i patrioci tkwili raczej w stanie smutnej depresji. Nic dziwnego więc, że sytuacja zmieniła się po odzyskaniu niepodległości. Rok 1918 zapoczątkował nie tylko ponowne istnienie naszego państwa ale też okres szampańskiej zabawy, będącej słuszną reakcją na ponad sto lat marazmu.

Ułan umie się bawić

Bodaj najbardziej symboliczną postacią dla okresu II Rzeczpospolitej jest wizerunek ułana. Ci legendarni kawalerzyści byli nie tylko wspaniałą kontynuacją konnych tradycji Polskiego wojska, ale też elitą nowej armii, konstruowanej w II RP. Przystojni, wysocy i wspaniale umundurowani ułani byli ideałem dla kobiet i niedoścignionym wzorem dla mężczyzn. Nic dziwnego więc, że ci bohaterscy żołnierze potrafili zarówno doskonale walczyć jak i doskonale... się bawić!

Ułani, jak zgodnie przyznają relacje, w odróżnieniu od innych oddziałów nie przebywali w koszarach lecz starali się przebywać jak najbliżej społeczeństwa. Częściowo dlatego by pokazywać siłę nowo odrodzonego państwa ale też dlatego, iż określenie "ułańska fantazja" nie było jedynie retoryczną figurą.

Ułani więc nadawali ton polskim ulicom, dumnie przejeżdżając po nich na swoich doskonale zadbanych rumakach. W pełnym umundurowaniu byli bożyszczem kobiet, zaś mężczyznom imponowała ich waleczność i sprawność... w piciu! Nasi kawalerzyści nie byli jednak prymitywnym żołdactwem lecz dżentelmenami - oficerów widywano w teatrach, kawiarniach, restauracjach, klubach, na imprezach tanecznych oraz balach, ale potrafili oni też bratać się z niższymi warstwami społeczeństwa. Serdeczne spotkania ułanów z robotnikami w podlejszych lokalach także nie należały do rzadkości. Podobnie jak szalone wyczyny - do legendy przechodziły historie o tym jak rzekomo ułani potrafili konno wjeżdżać do restauracji!

"W każdym garnizonowym mieście były określone lokale, do których wolno było chodzić wojskowym. Oficerowie z reguły uczęszczali do lokali pierwszej kategorii, których szeregowi unikali zarówno ze względu krępującą w nich obecność oficerów, ale i z powodu wysokich cen. Rygory te były złagodzone, a nawet niestosowane, gdy się występowało ubranemu po cywilnemu, dlatego wielu oficerów chodziło po służbie po cywilnemu" - pisze we wspomnieniowej książce "Ułani, ułani. Wspomnienia, gawędy, opowieści" Grzegorz Cydzik - "Nasi seniorzy, którzy byli kawalerami, twierdzili, że rasowy kawalerzysta winien cenić i wielbić trzy rzeczy na literę „k”: konia, koniak, kobietę. Poza tym trzeba było być „pistoletem”, czyli zdolnym do tańca, wypitki i różańca. Ten, kto stronił od kasynowych posiedzeń przy kielichu i toczonych tam pogawędkach o „starych Polakach”, unikał życia towarzyskiego w tych cywilnych środowiskach, z którymi utrzymywaliśmy kontakty – nie był mile widziany i dobrze oceniany przez naszych seniorów pułkowych. Z ich oceną trzeba było bardzo się liczyć, gdyż ocena ta miała niemały wpływ na dalszą karierę młodego adepta sztuki wojennej." Tym samym ułani bawiący się w klubach i na balach skutecznie zbudowali legendę oficerów i dżentelmenów II RP.

Adria i Patria, Sylwester i Niepodległość

Jednak nie tylko ułani potrafili się dobrze bawić. Także urzędnicy, ministrowie czy zwykli Polacy potrafili docenić bal i dobrą, radosną zabawę! Jednak zabawa wymagała też tego by odbywać się w stosownym miejscu. Dawniej życie towarzyskie toczyło się wokół majątków i domków szlacheckich, jednak okres zaborów, zsyłki i represje sprawiły, iż w wolnej Polsce zabawa przeniosła się głównie do miast.

Wtedy też rozwinęły się najbardziej znane restauracje jak również kawiarnie i kluby. Serwowano tam głównie polskie dania (niezwykle popularne) zaś jeśli chodzi o alkohole dominowały wódka i koniak, popularne dziś piwo zaś było produktem serwowanym rzadziej. To co może szokować najbardziej to fakt, że w owym okresie w lokalach powszechnie palono papierosy - szary, tytoniowy dym unoszący się w powietrzu był znakiem rozpoznawczym lokali tego czasu.

A same lokale? Do dziś legendą obrastają takie miejsca jak Adria - restauracja tak popularna, że klienci potrafili się włamywać się do niej gdy była zamknięa i domagać obsługi! Innym miejscem cieszącym się sławą był hotel-sanatorium Patria w Krynicy Zdrój - ten nowoczesny ośrodek był własnością Jana Kiepury. Doskonała obsługa, miejsce i nowoczesna architektura przyciągały gości z całej Europy.

W klubach organizowano więc nie tylko prywatne uroczystości i przyjęcia ale też wielkie bale. Największe i najbardziej legendarne to te organizowane na Sylwestra oraz... 11 listopada, gdy świętowano odzyskanie przez Polskę niepodległości. Owe Bale Niepodległości gromadziły nie tylko polityczne a potem sanacyjne elity, ale też uczonych, wysokich rangą urzędników, artystów i gości zagranicznych.

II RP była więc okresem w którym nasz kraj cieszyć się mógł nie tylko sukcesami gospodarczymi i faktem odzyskania niepodległości ale też - szampańską zabawą, odbywającą się we wspaniałych lokalach. Choć tragedia II Wojny Światowej przerwała ten wielki bal, to pamięć o wspaniałych zabawach przetrwała do dziś i jest obecnie materią nieomal legendarną. Nasi rodacy sprzed lat umieli się bawić - a to także część prawdziwej historii naszego kraju.

KUP E-WYDANIE