Arkady Saulski: Wkrótce będą miały miejsce kolejne obchody upamiętniające wydarzenia w Piaśnicy. Proszę opowiedzieć naszym czytelnikom o tej niemieckiej zbrodni? 

Marcin Drewa: Piaśnica to niewielka wioska położona w Puszczy Darżlubskiej, oddalona o ok. 10 km od Wejherowa. Stała się symbolem okrucieństwa i zbrodni popełnionej przez hitlerowskich oprawców. Jest to największa na Pomorzu nekropolia  Polaków z czasów II wojny światowej, przez miejscową ludność często nazywana Golgotą Kaszubską. To tam od października 1939 r. do kwietnia 1940 r. oddziały Selbstschutzu i SS zamordowały ok. 12 tys. niewinnych ludzi. W Piaśnicy zostali zamordowani duchowni, nauczyciele, prawnicy, urzędnicy, rzemieślnicy, rolnicy, działacze społeczni, polityczni i związkowi, a także Żydzi. Specjalnymi pociągami z Niemiec przywożono osoby psychicznie chore, które również zostały tam rozstrzelane. Ofiarami hitlerowskiej zbrodni było wiele wybitnych osób. Znajdowała się wśród nich, między innymi błogosławiona siostra Alicji Kotowska – przełożona domu zakonnego sióstr Zmartwychwstania Pańskiego w Wejherowie. Została wyniesiona na ołtarze, przez papieża Jana Pawła II razem ze 108 męczennikami okresu II wojny światowej.

Jakie były skutki tej zbrodni dla regionu, a co za tym idzie, dla całego państwa? 

Pomorze tuż po odzyskaniu niepodległości w czasie niezwykle istotnym dla umacniania swojej państwowości straciło swoich czołowych przedstawicieli administracji, polityki, duchowieństwa. Oprócz tego zginęła tam także inteligencja, dyrektorzy banków, portów, dyrektorzy i  kierownicy dużych zakładów pracy. Przez co zbrodnia miała także wpływ na gospodarkę regionu. To wszystko było także wielką stratą dla całego państwa Polskiego. Wyniszczenie warstwy kierowniczej państwa miało ogromne reperkusje także po zakończeniu działań wojennych - brakowało czołowych działaczy w dziedzinie polityki, ekonomii czy szkolnictwa.Zagadnienia związane z mordem Piaśnickim nadal są przedmiotem  dociekliwych badań naukowców, dywagacji i poszukiwań. Nie jest znana dokładna ilość ofiar pochowanych na tej nekropolii. Według szacunków historyków była to liczba ok. 12 do 14 tysięcy. Do tej pory niewinnie zamordowani (bez wyroku sądowego) nie doczekali się rehabilitacji, a rodziny ofiar nie otrzymały oficjalnych przeprosin od rządu niemieckiego.  

Takie zbrodnie jak Katyń czy cierpienia Polaków w niemieckich obozach zagłady znajdują się w świadomości zbiorowej Polaków od dawna - a jak wygląda sytuacja z Piaśnicą? Jest Pan od lat bardzo zaangażowany w upamiętnianie tej zbrodni - czy zauważa Pan wzrost świadomości wskutek tych działań?

Lasy Piaśnickie stały się po wojnie miejscem manifestacji patriotycznych i religijnych. Wielka uroczystość ku czci zamordowanych mieszkańców Wybrzeża i z niezliczonych innych miejsc, odbyła się po raz pierwszy 22 września 1946 r. Wzięły w niej udział wielotysięczne tłumy ludzi. Uroczystości odbywały się także w latach następnych. Środki przekazu zawsze zainteresowane były przekazaniem relacji z tych wydarzeń. Kult pamięci o miejscu męczeństwa w Piaśnicy trwa nieprzerwanie. bTradycyjnie od wielu lat odbywają się tam w pierwszą niedzielę października, msze święte. Starannie przygotowywane przez członków poszczególnych organizacji „piaśnickich” oraz mieszkańców Wejherowa i Leśniewa. Uroczystym nabożeństwom przewodniczą arcybiskupi, biskupi, którzy w swych kazaniach przestrzegają przed nienawiścią propagowaną  w totalitarnych ideologiach. Pamięć o wojennej piaśnickiej martyrologii jest wciąż żywa. Dzięki licznym opiekunom nad mogiłami to miejsce tak ważne i bliskie mieszkańcom Pomorza jest terenem stałego kultu męczeństwa pomordowanych ofiar hitleryzmu. Jest celem pielgrzymek, podróży historycznych oraz miejscem patriotycznych manifestacji. Powstał ołtarz polowy w formie kaplicy. Kolejną ważną inicjatywą społeczeństwa i organizacji związanych z uczczeniem pamięci o zbrodni piaśnickiej była budowa „Bramy Piaśnickiej”. Brama ta stanęła na miejsce czołgu - pomnika 1. Brygady Pancernej im. Obrońców Westerplatte, (został przeniesiony w inne miejsce) który stał na wlocie do ulicy Ofiar Piaśnicy. Na temat zbrodni w Piaśnicy powstają filmy dokumentalne, o egzekucji była mowa także w produkcji Filipa Bajona "Kamerdyner". Oprócz tego odbywają się liczne wykłady, prelekcje i spotkania, a ten temat często poruszany jest w książkach, a także w prasie. Od dwóch lat dla upamiętnienia wszystkich, którzy zginęli w Piaśnicy spod Bramy Piaśnickiej w Wejhrowie wyrusza Motocyklowy Rajd Piaśnicki. Kilkuset motocyklistów swoim przejazdem do lasów gdzie dokonano zbrodni manifestuje przywiązanie do historii i pamięć o pomordowanych. Wciąż warto mówić o tych tragicznych wydarzeniach, szczególnie dzisiaj, gdzie podnosi się często kwestie odpowiedzialności za zbrodnie rozmywając tym samym prawdę, a nade wszystko historyczną odpowiedzialność.

Czy miał Pan okazję zetknąć się z reakcją strony niemieckiej na tę zbrodnię? Jak Niemcy podchodzą do Piaśnicy współcześnie? 

Reakcje ludzi  na ogrom tragedii, które się tam odegrały  jest prawie zawsze taka sama. To na początku szok i niedowierzanie ogromu tragedii, żal i ból po stracie tylu tysięcy zamordowanych. Kolejnym etapem reakcji nielicznych jest chęć upamiętniania i oddanie czci i pamięci. W przypadku przedstawicieli narodu niemieckiego po szoku jest próba wyparcia tych okrutnych faktów. Tylko niektórzy mają świadomość, że do prawdziwego pojednania dochodzi w oparciu o prawdę i przebaczenie.

Startuje Pan obecnie w wyborach do parlamentu krajowego. Czy nie jest Pana marzeniem zorganizowanie w Sejmie wystawy piaśnickiej? A może, z Pana inicjatywy, taka wystawa już miała miejsce? 

Inicjatywy związane z propagowaniem wiedzy o Martyrologii II Wojny Światowej na Pomorzu odbywają się w wielu miejscach i przy okazji różnych rocznic. Wystawę dotyczącą zbrodni w Lesie Piaśnickim  staraniem Kaszubskiego Zespołu Parlamentarnego oraz stowarzyszenia "Rodzina Piaśncka" przedstawiono 1 grudnia 2019 roku. Warto pamiętać, że Sejm przyjął uchwałę upamiętniającą ofiary zbrodni pomorskiej z 1939 r. Mówi ona o tym, że już w pierwszym dniu II Wojny Światowej Niemcy rozpoczęli akcję „odpolszczenia” ziem bezpośrednio przyłączonych do III Rzeszy. Skutkiem tego było wymordowanie około 30 tys. osób w ponad 400 pomorskich miejscowościach. Za uchwałą głosowało 377 posłów, a od głosu wstrzymało się 2 posłów, nikt nie był przeciw.Z mojej inicjatywy każdego roku w gminie Wejherowo odbywa się Olimpiada Wiedzy o Martyrologii w Piaśnicy, w ten sposób chcę przybliżyć najmłodszym informację o tej okrutnej hitlerowskiej zbrodni. Chętnie, jeżeli tylko będzie taka możliwość, przybliżę również w Sejmie temat lasów piaśnickich i tego co wydarzyło się tam w 1939 roku.

Rozmawiał Arkady Saulski.

KUP E-WYDANIE